Hoe kan ontwerpend onderzoek bijdragen in complexe klimaatvraagstukken? Dat is de centrale vraag in mijn huidige werk, en ook mijn onderzoeksvraag tijdens mijn (mid-career) master. ‘Wij, de grafieken, de dieren en het spel’ was mijn antwoord. Die rondde ik al enkele jaren geleden af – over het antwoord ben ik nog steeds tevreden. ‘Benadruk gemeenschappelijkheid (wij), zorg voor visuele, of ervaarbare, verduidelijking (de grafieken), voeg elementen toe die zorgen voor een laagdrempelige en positieve connotatie in deze lastige discussie (de dieren), en zorg dat het gesprek, of het onderzoek, leuk is om aan deel te nemen (het spel).’
Ontwerpend onderzoek
Ontwerpend onderzoek is volop in ontwikkeling. Dat is vooral waanzinnig interessant. Maar voor het gemeenschappelijke begrip wat ontwerpend onderzoek precies is, de consensus over de definitie, is het wat lastiger. ‘Onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van ontwerpmethodieken’, of ‘design thinking’. Discutabele en ruime definities.
Er zijn wel een aantal aspecten te definiëren die zo goed als altijd aanwezig zijn:
- Maak zaken visueel (of op andere manieren ervaarbaar)
- Stel de gebruiker centraal
- Werk iteratief
Hoe rijmen deze aspecten met ‘Wij, de grafieken, de dieren en het spel’?
Verrassend goed. In een blogpost zal ik hier, later, verder op ingaan.
Maatschappelijke relevantie
Na vijftien jaar als zelfstandig ontwerper (grafisch ontwerp, redactioneel ontwerp, ontwerpend onderzoek – vooral in de groene en culturele hoek) ben ik me gaan specialiseren in ontwerpend onderzoek in duurzaamheidsvraagstukken middels een master Design Research. Daarna werkte ik enkele jaren als ontwerpend onderzoeker bij de Algmene Rekenkamer. Soms, maar niet altijd, aan ‘groene’ onderwerpen; wel altijd aan gedegen onderzoeken met een grote maatschappelijke relevantie.
Onderzoekssporen
Naast de concrete onderzoeken waar ik aan werk, zijn er een aantal sporen/vraagstukken die terug blijven komen. Een voorbeeld hiervan is methodologische/wetenschappelijke verantwoording. Ik werk in omgevingen waar regelmatig om die verantwoording gevraagd wordt. Ontwerpend onderzoek en wetenschappelijk onderzoek hebben soms overlap, soms kan onderzoek allebei zijn. Er zijn echter ook aspecten aan ontwerpend onderzoek die, misschien wel per definitie, niet wetenschappelijk zijn. Met de ontwikkeling van het vakgebied van ontwerpend onderzoek zullen antwoorden geformuleerd worden op sommige van de deelvragen binnen dit vraagstuk – tenminste, daar ga ik van uit. Ik hoop zelf op termijn ook een bijdrage aan dit discours te leveren. Ik ga er graag over in gesprek.